Εγγραφές/μετεγγραφές παιδιών διαζευγμένων γονέων μετά την τροποποίηση του άρθρου 1519 του Αστικού Κώδικα
Πλήθος ερωτημάτων και αναφορών κατατέθηκαν στον Συνήγορος του Πολίτη, σε σχέση με τις συνέπειες της τροποποίησης του άρ.1519 του Αστικού Κώδικα από το άρ.139 ν.4714/2020, ως προς τις εγγραφές/μετεγγραφές των παιδιών διαζευγμένων γονέων.
Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η μεταβολή του τόπου κατοικίας του τέκνου, που επηρεάζει καθοριστικά την επικοινωνία του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτεί προηγούμενη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη οριστική δικαστική απόφαση.
Ο Συνήγορος ενημέρωσε τους εκάστοτε εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς φορείς (Σχολεία, Διευθύνσεις Εκπαίδευσης) ότι η τροποποίηση αυτή, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν ζητείται εγγραφή ή μετεγγραφή παιδιού χωρισμένων γονέων, και να εξετάζεται εάν υφίσταται συμφωνία των γονέων ή δικαστική απόφαση, που να επιλύει τη διαφωνία τους, προκειμένου να μην υπάρξει καταστρατήγηση της διάταξης του άρ.1519 ΑΚ.
Διότι, ενδεχόμενη εγγραφή ή μετεγγραφή παιδιού σε διαφορετική πόλη ή χώρα από εκείνη στην οποία διέμενε μέχρι τον χωρισμό των γονέων του, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη και των δύο γονέων (ή χωρίς δικαστική απόφαση), προσβάλει το δικαίωμά του σε επικοινωνία με τον γονέα που δεν μένει μαζί του, διευκολύνοντας την παρά τον πιο πάνω νόμο μετοίκηση του τέκνου.
Επιπροσθέτως, ο Συνήγορος πρότεινε στη Γενική Διεύθυνση Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, την έκδοση σχετικών εγκύκλιων οδηγιών, για την υποβοήθηση του έργου των αρμόδιων εκπαιδευτικών, που θα κληθούν να χειριστούν τέτοιου είδους αιτήματα.
Τελικά, το Υπουργείο προέβη στην έκδοση της από 20.09.2021 εγκυκλίου με Αρ.Πρωτ.: Φ1/117162/ΓΔ4, η οποία παρέχει οδηγίες για τη διαχείριση των αιτημάτων εγγραφής/μετεγγραφής μαθητών/τριών – τέκνων διαζευγμένων γονέων, έχοντας λάβει υπόψη και την τροποποίηση του άρ.1519 ΑΚ, που επήλθε με τον νεότερο ν.4800/2021.
Με αυτή, γνωστοποιείται στους αρμόδιους εκπαιδευτικούς ότι θα πρέπει να αναζητούν, σε κάθε περίπτωση, τη συναίνεση και των δύο γονέων, προκειμένου να προβούν στην εγγραφή ή έγκριση μετεγγραφής μαθητή/τριας, διαφορετικά θα πρέπει να απαιτούν τη δικαστική επίλυση της διαφωνίας, εκτός εάν υπάρχει προηγούμενη δικαστική απόφαση για την ανάθεση της επιμέλειας στον ένα γονέα, η οποία έχει καταστεί αμετάκλητη έως τις 16.9.2021 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του νέου νόμου), οπότε αρκεί η αίτηση του γονέα αυτού.
Αναλυτικά η εγκύκλιος αναφέρει:
Α) Με το άρθρο 12 του ν. 4800/21-05-2021 (Α΄ 81) αντικαταστάθηκε το άρ.1519 ΑΚ το οποίο ορίζει τα ακόλουθα: «Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, για το θρήσκευμα, για ζητήματα υγείας του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού. Τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 1510 και το άρθρο 1512 εφαρμόζονται αναλόγως. Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο. Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου».
Β) Στο άρθρο 30 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι η διάταξη του άρ.1519 ΑΚ, όπως αυτή περιγράφεται παραπάνω, ισχύει από τις 16.09.2021. Σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 18 του ν. 4800/21-05-2021 η ρύθμιση του άρθρου 1519 ΑΚ, όπως περιγράφεται παραπάνω, εφαρμόζεται «και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του, ήτοι 16.09.2021, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτισθεί μέχρι την έναρξη ισχύος των νέων διατάξεων ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση, ύστερα από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία υποβάλλεται εντός προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος».
Γ) Με βάση και των δύο προαναφερόμενων διατάξεων προκύπτει ότι για να πραγματοποιηθούν εγγραφές/μετεγγραφές μαθητών/μαθητριών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, από τις 16.09.2021 και εντεύθεν, απαιτείται η συναίνεση των γονέων/κηδεμόνων τους, αν πρόκειται για ανήλικους. Διαφορετικά, όταν δεν υφίσταται η απαιτούμενη συναίνεση και των δύο γονέων/κηδεμόνων θα πρέπει να εφαρμόζεται αναλογικά το τελευταίο εδάφιο της διάταξης του άρθρου 1512 ΑΚ, σύμφωνα με το οποία ορίζεται ότι: «Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο». Πιο συγκεκριμένα, αν η εγγραφή/μετεγγραφή του/της μαθητή/τριας έχει ως αποτέλεσμα την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την ουσιώδη παραβίαση του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα ο οποίος δεν έχει την επιμέλεια του τέκνου, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Στην έννοια της δικαστικής απόφασης εμπίπτουν: προσωρινή διαταγή, απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, οριστική δικαστική απόφαση. Τα παραπάνω εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις εγγραφών/μετεγγραφών ανεξαρτήτως του χρόνου κατάθεσης της σχετικής αίτησης εγγραφής/μετεγγραφής, με την επιφύλαξη όσων αναφέρονται στο υπό στοιχείο Δ) της παρούσας.
Δ) Τα παραπάνω οριζόμενα στο άρ.1519 ΑΚ δεν αφορούν μόνο τις περιπτώσεις που ένας εκ των γονέων έχει προσκομίσει δικαστική απόφαση που ρυθμίζει θέματα επιμέλειας – επικοινωνίας και η οποία έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι και τις 16.09.2021. Στην περίπτωση αυτή οι Διευθυντές/ντριες/Προϊστάμενοι/ες των σχολικών μονάδων θα πρέπει επιπλέον να ζητούν πιστοποιητικό περί μη άσκησης ενδίκων μέσων από το οποίο θα αποδεικνύεται ότι η προσκομιζόμενη δικαστική απόφαση έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4800/2021, ήτοι, τις 16.09.2021.
Εφιστούμε την προσοχή ότι στην εν λόγω περίπτωση, δεν εμπίπτει στην έννοια της δικαστικής απόφασης εκείνη που έχει εκδοθεί με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων αλλά απαιτείται οριστική δικαστική απόφαση που στις 16-09-2021 έχει καταστεί αμετάκλητη.
Τέλος, τονίζεται ότι η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι υποχρέωση και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του τέκνου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το ίδιο ή την περιουσία του. Σε περίπτωση όπου η γονική μέριμνα διακοπεί λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα, η γονική μέριμνα μεταφέρεται αποκλειστικά στον άλλο. Αν ο ένας από τους δύο γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα.
Εάν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα για εγγραφές/μετεγγραφές παιδιών χωρισμένων γονέων. τηλεφωνήστε στο 2510220566 ή στείλετε email στο [email protected]
